Mijn gedacht

Vorige keer hebben we het over het eigendom gehad. Je kan er voor of tegen zijn. Er bestaan argumenten voor die steek houden en argumenten tegen die ook steek houden. Je kan voor of tegen eigendom zijn. Elke dat opnieuw lees je in De Morgen en De Standaard opinies die zowel het ene of het andere verdedigen. Ik heb dit vroeger al een Een dodendans van meningen genoemd. De meningen worden verkondigd en blijven op zichzelf staan. Geen verband met een tegengestelde mening. Alleen met dezelfde mening. Je bladert of klikt door de krant en springt van de ene mening naar de ander. Zonder focus, of beter gezegd de focus verspringt mee.

De hulpeloosheid en moedeloosheid die hieruit voortkomt vormde het thema van een opiniestuk in De Standaard. De titel op voorpagina is duidelijker dan de titel van het stuk zelf: In een land waar iedereen alles mag zeggen, luistert geen hond meer.

Rebekka de Wit, Het oeuvre in mijn hoofd, De Standaard, zaterdag 16 januari 2021

Ze vertelt dat ze alle boeken die ze in de afgelopen vijf jaar niet gelezen kreeg naar de Kringloopwinkel deed. En ze maakt de vergelijking met een boekverbranding.

Hier staan we dan, dacht ik. Ik, en misschien iedereen in deze rij wel, met de mond vol over landen waar geen vrijheid van meningsuiting is, landen waar boeken worden verbrand. Hier staan we dan, met dozen vol wereldveranderende boeken, waarvoor ik helemaal geen tijd heb om ze te lezen. Eigenlijk denk ik zelfs dat als je iemand een foto zou ­laten zien van deze rij mensen met allemaal boeken in hun handen, een nietsvermoedende vreemdeling zou kunnen denken dat deze foto gemaakt is ten tijde van een of andere dictatuur.

De uitkomst is in zekere zin dezelfde: in beide systemen geven mensen hun boeken af.

We kunnen alleen niet met zekerheid zeggen dat dat ook betekent dat de boeken in beide systemen even weinig gelezen worden.

Herman de Coninck schrijft daarover in een essay, nadat hij op een literatuurfestival in het Roemenië van Ceausescu is geweest: in een land waar iedereen alles mag zeggen, luistert geen hond meer. Hij beschrijft dat iedereen, van schrijvers tot de liftjongens in het hotel, voortdurend met heel gespitste oren luisterde, omdat alles wat gezegd kan worden gevaarlijk zou kunnen zijn.

We pakken enkele artikelen uit de voorbije week.

We beginnen met Ruben Mooijman die in De Standaard bezig is aan een reeks over de woningmarkt in België. Er zijn al drie afleveringen verschenen.

1. Ruben Mooijman, Reeks De woningmarkt in beweging (1): De opmars van de Vlaamse huurmarkt, De Standaard, zaterdag 16 januari 2021
   Voor het eerst sinds lange tijd zit er groei in de markt van huurwoningen in België. Kopen wordt voor sommige groepen onbetaalbaar.

2. Ruben Mooijman, Reeks De woningmarkt in beweging (2), Huisje-boompje-beestje is uit de mode, De Standaard, maandag 18 januari 2021

   De shift van huizen naar appartementen is een van de ­belangrijkste trends op de Belgische vastgoedmarkt. ‘Babyboomers verhuizen van een grote woning naar een appartement.’

3. Ruben Mooijman, Reeks De woningmarkt in beweging (3), Hoe ‘misdadig’ zijn de woningprijzen echt?, De Standaard, dinsdag 19 januari 2021

   Huizen en appartementen worden onbetaalbaar, luidt een veelgehoorde klacht, zeker voor jongeren en alleenstaanden. Maar de lage rente is een meevaller.

Welke mening komt hier naar voren? De mening van de investeerder. Maar er worden geen verbanden gelegd. Wel wordt terloops vermeldt dat diegenen die geen kapitaal hebben langer moeten sparen. Het is de mening van diegene die al bezit heeft.

Voor de opmars van de Vlaamse huurmarkt worden enkele neutrale rationele redenen aangehaald. Met neutraal bedoel ik dat ze niet tegen 1 welbepaalde mening ingaan:

Leeman wijst onder meer de gezinsverdunning en de vergrijzing aan als oorzaken. Huishoudens tellen gemiddeld steeds minder personen. De opkomst van één- en tweepersoonshuishoudens doen de vraag naar appartementen stijgen.

‘Ouderen willen niet meer in verouderde, grote en slecht geïsoleerde woningen wonen. Die kosten veel aan onderhoud en energie’

Verder is er de demografische groei, de strengere regels rond het klimaat.

Een andere factor is de bevolkings­toename. Het aantal inwoners in België is in tien jaar tijd met een half miljoen gestegen. Dat zijn er evenveel als er in Antwerpen wonen. Leeman: ‘Als je dat combineert met de beperking van het aanbod door het trage vergunningenbeleid, het tekort aan gronden en de sterke regels rond klimaat, dan verklaart dat de shift van huisje-boompje-beestje naar appartementen.’

Wat de oorzaak van de bevolkingstoename is wordt niet vermeld. Is het migratie, leeft de vlaming langer of heeft hij meer kinderen?

Het accent in de artikelenreeks ligt op rijkdom. De trend van rijtjeshuizen naar appartementen heeft vooral te maken met geld, veel geld blijkbaar. Het is niet zo dat een appartement goedkoper is:

‘De babyboomers vormen de grootste demografische groep (van diegenen die appartementen kopen), en ook de rijkste’, zegt projectontwikkelaar Stéphane ­Verbeeck van het Antwerpse Gands Project Development. ‘Als hun woning is afbetaald, kopen zij appartementen in de prijsklasse 500.000 euro tot een miljoen. Vooral als ze aan het water liggen, verkopen die vlot.’ (2)

We leren waarom men in appartementen investeert:

1. fiscaal interessant: ook fiscaal is het verhuren van een ­appartement interessant. De financieringskosten zijn aftrekbaar. En niet de reële ­inkomsten worden belast, maar het kadastraal inkomen;
2. inflatie onafhandelijk: er komt nog bij dat de inflatie de waarde van spaargeld gestaag ondermijnt, terwijl een huurappartement als waardevast wordt beschouwd. Zelfs in 2020, het jaar van de grootste naoorlogse crisis, stegen appartementen met 7 procent in waarde;
3. lage rente: macro-econoom Geert Langenus: ‘De rente is nu zo laag dat er een niet-lineair verband is met de prijzen. Beleggers die op zoek zijn naar rendement kopen appartementen om te verhuren, en dat geeft de vastgoedprijzen een bijkomende boost. We zien dat mensen nu zelfs lenen om een ­beleggingsappartement te kopen.’ Met die laatste techniek kan je een hefboom zetten op je investering: als je de helft leent tegen een lage rente, is het rendement op de ­andere helft een stuk hoger.

In deel 2 wordt wel het verband gelegd met wat de overheid vroeger nastreefde en hoe het er nu aan toe gaat:

Trypsteen: ‘De overheid wilde het ­eigenaarschap stimuleren. Sommige economen zeggen dat een te hoog percentage eigenaars niet goed is voor arbeidsmarkt, omdat werknemers te honkvast blijven. Anderen leggen de nadruk op het belang van de impliciete pensioenopbouw.’

Uiteindelijk wordt wel stilwijzigd verwezen naar de problematiek van eigendom en van wat Adam Smith 'oorspronkelijk kapitaal' noemde. Het is niet het bezit als zodanig wat ter discussie staat, maar de accumulatie ervan in de handen van een groep ten nadele van een andere groep.

De groei van de huurmarkt heeft wel als effect dat kapitaalkrachtige Belgen rijker worden dankzij de huurinkomsten van minder vermogende landgenoten. De eerste groep heeft het geld om meer dan één woning te kopen, de tweede groep ontbeert juist het geld om zich toegang te verschaffen tot de markt voor koopwoningen. Maar Trypsteen denkt niet dat dit een toenemende ongelijkheid in België zal veroorzaken. ‘Mensen die geld hebben, investeren het toch. Als het niet in vastgoed is, dan in iets anders. Maar het klopt dat mensen zonder eigen kapitaal moeilijker kunnen ontlenen. De prijzen gaan omhoog, potentiële kopers moeten langer blijven sparen en blijven dus langer in de huurmarkt. Sommige vastgoedontwikkelaars spelen daarop in en gaan de panden die ze gebouwd hebben, zelf verhuren.’ (Deel 2)

Deze voordelen voor investeerders gelden ook voor jongeren die een eerste woonst kopen:

In België heeft de lage rente nog een sterker effect op de vastgoedmarkt dan in sommige andere landen, zegt Geert Langenus. De inflatie is in België wat hoger dan elders in Europa, terwijl de gezinnen er ­gemiddeld een relatief groter financieel vermogen hebben. De prikkel om spaargeld om te zetten in vastgoed, is dus groot. Een eigen woning wordt beschouwd als een uitstekende belegging, omdat je er de inflatie prima mee kunt bestrijden. De ­financiële lasten op de woonlening wijzigen twintig of dertig jaar lang niet, terwijl het inkomen mee stijgt met de inflatie. De betaalbaarheid van een eigen woning neemt dus toe met de jaren. Hoe langer je erin woont, hoe minder zwaar de finan­ciële lasten gaan wegen. (Deel 3)

Ruben Mooijman maakt zelf geen 'nexus'. Hij legt het verband niet tussen wat hij optekent in deel 1 en 2. Hij duidt de tegenspraken niet. De meningen staan los van elkaar. De lezer pikt die eruit die haar het beste ligt en is verontwaardigt over de mening die het scherpst tegen zijn belang ingaat.

Wat is rente en welke rol speelt ze?

In het Nederlands wordt rente als synoniem gebruikt voor interest.

De rente is een vergoeding aan de uitlener voor het ter beschikking stellen van haar geld, vergelijkbaar met huur. Rente heeft een problematische geschiedens. Niet altijd was rente beschermd door een wet. In de middeleeuwen was het bij wet verboden om geld te vragen voor het uitlenen van geld die gebaseerd was op het kerkelijk renteverbod.

Om rente toch aanvaardbaar te maken bedacht men rationele redenen. Bijvoorbeeld rente dient voor het ontmoedigen van te late betaling: hoe langer men wacht des te hoger de schuld wordt door het berekenen van rente. Of, de rente compenseert de inflatie gedurende de looptijd van de lening.

Weten wat rente is, is één zaak. Weten welke rol rente speelt is veel belangrijker.

De oorzaak van die lage rente komen te weten in een artikel van Paul De Grauwe.

1. Paul De Grauwe, Column: Als zijn theorie was toegepast, dan was CEO van Belfius ook weggezuiverd, De Morgen, 19 januari 2021
   Paul De Grauwe is professor aan de London School of Economics. Zijn column verschijnt tweewekelijks.

Dit economische onheil kan echter in grote mate vermeden worden als de Belgische en andere Europese overheden hetzelfde doen als wat ze in de eerste helft van 2020 hebben gedaan: massaal de economie steunen door het systeem van tijdelijke werkloosheid te gebruiken, door subsidies en financiële steun aan bedrijven, vooral dan in de dienstensector. Die laatste zal immers, meer dan de industrie, lijden onder de effecten van een tweede recessie.

Het goede nieuws is dat de Belgische overheid de middelen heeft om deze steun massaal te (her)activeren. De rentevoet op Belgische staatsobligaties met een looptijd van tien jaar is vandaag negatief (-0,35 procent); op twintig en dertig jaar lichtjes positief (respectievelijk 0,17 en 0,38 procent). De Belgische overheid kan op tien jaar winst maken door te lenen, en op twintig tot dertig jaar kan ze bijna gratis lenen. Onze kinderen zullen het ons niet vergeven als we hun een zwaargehavende economie overdragen terwijl we de financiële middelen hadden om dit te beletten.

Dit is dus geen pleidooi voor roekeloos budgettair beleid; wel een pleidooi om de economische destructie die een virus kan aanrichten te vermijden, zodat na de pandemie de economie opnieuw vlot kan heropstarten. Wanneer de overheid vandaag die economie ondersteunt zodat zo weinig mogelijk bedrijven overkop gaan, dan zal na de pandemie de heropstart vlot kunnen gebeuren. Miljoenen consumenten hebben buitengewoon veel gespaard tijdens de coronacrisis. Als het virus onder controle is zullen ze opnieuw vlot willen consumeren. Er zullen dan wel voldoende bedrijven moeten zijn die uit de economische coma kunnen opstaan. En dat kan alleen door overheidssteun vandaag.

Niet iedereen is even opgetogen over de tussenkomst van de overheid.

1. Pieter Gordts, Analyse Bitcoin: Bitcoins gaan door het dak, moet ik nu inkopen?, De Morgen, 17 december 2020

   Zoals alles dezer dagen begint het verhaal met corona. In een poging de economie tegen een grote schok te beschermen pompen overheden overal ter wereld massaal veel geld in de markt.

   “Dat kunnen ze omdat centrale banken volop geld creëren”, zegt docent Bank en Beurs Pascal Paepen (KU Leuven, Thomas Moore). “Dat is meteen ook de belangrijkste kritiek van mensen die geloven in bitcoins en eentje die ik onderschrijf: op die manier worden al die euro’s en dollars minder waard. Dat is altijd al zo geweest. Maar nu gaat het wel erg hard, met alweer bijna 1.000 miljard dollar die de Fed in de Amerikaanse economie pompt.”

   Bitcoins daarentegen kunnen niet bijgemaakt worden: er zullen altijd maximaal 21 miljoen bitcoins bestaan. Die schaarste is meteen de grootste waarde van de munt. Het zorgt voor vergelijkingen met dat andere, in hoeveelheid beperkte goedje waar beleggers uit vrees voor inflatie naartoe vluchten, goud. Ironisch genoeg wordt bitcoin daarmee steeds meer een investeringsvehikel, hoewel het altijd bedoeld was als gewoon betaalmiddel om bijvoorbeeld een pizza te kopen.

   Er is wel een verschil tussen investeren in bitcoin en vastgoed. De prijs van bitcoin heeft niet dezelfde invloed op het leven van alle dag, de prijs van appartementen heeft dat wel.

Vanuit de bankenwereld komt dezelfde terughoudendheid naar voor. Overheden proberen de schuldenberg via een onorthodoxe weg af te bouwen. Koen De Leus waarschuwt voor de risico’s.

1. Koen De Leus, Opinie Schuldafbouw: De spaarder betaalt de schulden van de overheid af, De Standaard, vrijdag 15 januari 2021
   Koen De Leus is Hoofdeconoom BNP Paribas Fortis.

   Een slinksere manier van schuld­afbouw wint aan (stilzwijgende) steun. Schulden gewoon niet afbetalen ligt moeilijk in de ontwikkelde landen. Maar wat openlijk niet kan, kan misschien wel via financiële repressie en inflatie. Financiële repressie houdt in dat de rente kunstmatig laag gehouden wordt. Lage nominale rentevoeten drukken de rentelasten. En negatieve reële rentes, waarbij de inflatie hoger is dan de rente, haalt de ratio schuld tegenover het bbp naar omlaag. Het is een stiekeme belasting op kap van de spaarders.

   Het recept is niet nieuw. In de meeste ontwikkelde landen werden na de Tweede Wereldoorlog de oorlogsschulden vooral via financiële repressie weggewerkt. Pas in de jaren 70 schoot de inflatie de hoogte in. De macro-economische situatie was toen volledig anders. Een aanbodschok (met de heropbouw, militairen die op de arbeidsmarkt kwamen en later de babyboomers, een productiviteitsimpuls van technologieën ontwikkeld tijdens de oorlog) compenseerde de hogere vraag afkomstig van de aanhoudend lage rente en hield de inflatie onder controle. Kapitaalmarkten waren gesloten, kapitaal kon niet vluchten op zoek naar hoger rendement.

   Vandaag is die aanbodstijging er niet, maar ook de vraag is voorlopig zwak. Centrale bankiers drukken de rente om de economie aan te wakkeren en wat meer inflatie te creëren. Maar een strategie van lage rente en een extra dosis inflatie is niet zonder gevaar. Een beetje meer inflatie wensen, is zoals een beetje zwanger willen zijn. En als de inflatie aantrekt, kunnen centrale bankiers die snel willen reageren, tegenkanting verwachten vanuit politieke hoek. Een hogere rente brengt overheden met hoge schulden in de problemen. Negatieve reële rentes daarentegen zijn voor politici, in vergelijking met harde besparingen, een rela­tief pijnloze manier om schulden te drukken. Het gros van de spaarders heeft ook niet door dat hun koopkracht door de hoge inflatie en lage rente wordt uitgehold.

De lage rente is een herverdeling van rijkdom en gaat tegen de accumulatie van rijkdom in. De ene noemt het financiële repressie, de andere een solidariteitsbijdrage.

Tenslotte wil ik twee artikels naast elkaar plaatsen van twee mensen van dezelfde partij. Egbert Lachaert verkondig in zijn speech op de nieuwjaarsreceptie de mening van de Open VLD, terwijl Gwendolyn Rutten pleit voor het even aan de kant zetten van de eigen meningen en op zoek te gaan naar wat ik een nexus zou willen noemen, een focus die voortkomt uit het bestuderen en vergelijken van meningen.

1. BELGA, Open VLD wil vooroplopen in ‘jaar dat we vrijheid herwinnen’, De Standaaard, 16 januari 2021
   Voorzitter Egbert Lachaert heeft zaterdag op de online nieuwjaarsreceptie van Open VLD vooruitgeblikt naar 2021 als ‘het jaar van de hoop’ en ‘onze vrijheid herwinnen’. ‘Wij zijn de partij van de vrijheid, van optimisme, van vooruitgang. Wij hebben de recepten om sterker uit deze crisis te komen. Wij moeten meer dan ooit vooroplopen’, betoogde Lachaert.
   Maar 2021 wordt ‘het jaar van hoop en vooruitgang’, meent Lachaert. Als partij van de federale premier Alexander De Croo en als Vlaamse coalitiepartner wil Open VLD het voortouw nemen. ‘We moeten zo snel mogelijk onze economie terug opstarten én een boost geven. Door te investeren in de sectoren van morgen, door in te zetten op opleiding van mensen, door ondernemen en werken te stimuleren’, aldus Lachaert, die daarbij opriep om ‘geen mensen achter te laten’

2. Roel Wauters, Interview met Gwendolyn Rutten: Gwendolyn Rutten: ‘Het was een moeilijk jaar als liberaal’, De Morgen, 18 december 2020
   Niet zij, maar partijgenoot Alexander De Croo werd dit jaar premier. Gwendolyn Rutten (Open Vld, 45) kreeg tijd om na te denken, terwijl corona haar wereldbeeld op zijn kop zette. ‘Na dit jaar hoeft niemand verbaasd te zijn als het liberalisme op sterven na dood is. We gaan het samen opnieuw moeten uitvinden.’

   “Het was een zeer moeilijk jaar voor mij als liberaal. Ik ben overtuigd van het nut van de coronamaatregelen, maar hoe rijm ik die met mijn overtuiging? Als je even opsomt: er is een avondklok. Mijn echtgenoot kreeg een beroepsverbod, zijn koffiebar moest dicht. Onze verplaatsingen werden in maart aan banden gelegd. En recent ging het over drones boven je tuin en de politie die zomaar zou binnenvallen. Mijn hele wereldbeeld stond op zijn kop.

   “Maar dat geldt voor zowat elke overtuiging. Ik kan me perfect inbeelden dat een Vlaams-nationalist niet langer zomaar kan roepen dat Vlaanderen onafhankelijk moet worden. Het virus heeft helemaal geen onderscheid gemaakt, of je nu Nederlands, Frans of Chinees spreekt. De socialisten waren misschien eerst blij dat – tadaa! – de staat weer op de voorgrond trad. Maar ook zij zullen moeten erkennen dat de farmaceutische industrie ons komt redden met een vaccin. De big pharma, begot, met dank aan de vrije markt. Moesten we van de groenen niet allemaal compacter gaan wonen? Een eigen tuintje is wel van pas gekomen. En wat met dat overvolle openbaar vervoer in coronatijden? En hoe leggen de christendemocraten uit dat we onze eigen familie nog amper mogen zien en zelfs geen kerst kunnen vieren? Iedereen is op zijn limieten gestoten, en er zal dus iets anders moeten komen.”
   
   "Momenteel preekt iedereen voor de eigen kerk. Je kan proberen van elkaar vliegen af te vangen, maar de mensen buiten je eigen speelveldje bereik je niet. Veel politici en media onderschatten dat nog steeds. Die mensen zijn niet plots verdwenen. De vorige verkiezingen waren het sein: we moeten over die tegenstellingen heen. We moeten niet meer denken in de hokjes van partijen.”

   “Het liberalisme is meer dan enkel een partij, het is een filosofie, een levenshouding. Een jubileumfeest alleen zal niet volstaan om te overleven. Na dit jaar moet niemand verbaasd zijn dat het liberalisme op sterven na dood is. We zullen het samen moeten heruitvinden, en geen klein beetje. Het liberalisme heeft dat al vaker gedaan en bewezen dat het kan. Iedereen zal mee moeten nadenken over grondrechten en vrijheden bijvoorbeeld, los van het feit dat je een partijkaart hebt of niet. Het is niet met een interview van Gwendolyn Rutten dat de antwoorden zullen komen. Ook mijn ideeën zijn nog in beweging en overstijgen het partijdenken.”

   En ze heeft zelfs een concreet voorstel:

   “Wel, we moeten durven kijken naar de grote internetspelers, die veel schadelijker zijn dan we allemaal denken. Ik wil geen drones met warmtecamera’s boven mijn huis, maar is het wel oké dat een groot privébedrijf via onze telefoon mijn hele privéleven kent en zelfs kan binnenkijken in mijn huis?

   “Big tech is voor mij op dit ogenblik een groter probleem dan big government, waar ik sowieso als liberaal de nodige argwaan tegen heb. Onze maatschappij is in sneltempo gedigitaliseerd, met nog een extra turbo door corona. Iedereen zoomt, volgt les van thuis uit, bestelt online. Wel, we moeten onze maatschappij daarop inrichten. We moeten Facebook, Google en Amazon eindelijk eerlijk belasten, daar zijn de eerste aanzetten op Europees vlak al voor gegeven.

   “Maar het gaat niet enkel over fiscaliteit. Als liberaal heb ik het charter getekend opdat Amazon zijn werknemers beter zou behandelen. De sociale media moeten gewezen worden op hun verantwoordelijkheid als het gaat over desinformatie. Ik vind het compleet vreemd dat wij discussies zitten te voeren op ne schopsteel van wat ze van oudsher partijen noemen. Waarom zouden we onze krachten niet bundelen? Het echte gevecht zit daar, niet in de debatjes die elke week in het parlement plaatsvinden.”

   Op de vraag: 'Maar gaat u met zo een debat de Vlaams Belang- of PVDA-kiezer overtuigen?' antwoordt ze:

   “Natuurlijk wel. Heel concreet: door de fiscaliteit te richten op de digitalisering, kan je de belasting op arbeid eindelijk laten zakken. Mocht ik van een wit blad beginnen, dan zou ik op elke onlinetransactie een belasting heffen aan een heel erg lage voet. Door het immense volume lopen de inkomsten dan snel binnen. Zo hebben we een nieuwe bronheffing, zoals we destijds ook de btw hebben uitgevonden. Zo vinden we een manier om die nieuwe samenleving substantieel te financieren.”

   De opmerking: 'De kosten komen weer bij de burger.' weerlegt ze met:

   “De brede schouders gaan automatisch een groter deel van de koek betalen, gezien het volume aan verrichtingen. Elke andere discussie over ‘eerlijkere belastingen’ blijft gepruts in de marge. Bijkomend voordeel: elke digitale transactie laat sporen na, waardoor gefoefel lastig wordt. Als je die discussie zou voeren: waar liggen de breuklijnen dan? Niet per se tussen liberalen en socialisten, denk ik. Je zal binnen elke partij andere geluiden horen.”

Verwante artikels

1. Dit kunstwerk is maar liefst 389.000.000 euro waard, De Standaard, 17 januari 2021,
   In Grand Central Terminal in New York is een nieuw kunstwerk onthuld dat bestaat uit 2.600 echte universiteitsdiploma’s. Samen zijn al die diploma’s zo’n 470 miljoen Amerikaanse dollar waard. Het kunstwerk wil daarmee de zware leningen die studenten aangaan om hun studiekosten te kunnen betalen, aanklagen.

2. Joël De Ceulaer, Interview met Pierre Wunsch, ‘De Belgen hebben in deze crisis 22 miljard gespaard. En we gaan ervan uit dat ze dat niet besteden’, De Morgen, 18 december 2020

   De Belgen hebben tijdens deze crisis in totaal 22 miljard gespaard. Dat is enorm veel. Als we dat allemaal opdoen, zou dat de groei van de consumptie voor de komende vijf jaar kunnen financieren. Maar we weten niet wat er zal gebeuren. In onze modellen gaan we ervan uit dat mensen die 22 miljard niet zullen besteden, maar dat ze wel weer minder zullen gaan sparen. Dat moet de economie doen heropleven. Dat hebben we al voor een deel gezien in het derde kwartaal: de vraag naar zwembaden en keukens, bijvoorbeeld, is sterk toegenomen. In China zien we de economie ook groeien.